STEFAN KISIELEWSKI IN MEMORIAM

Koncert z okazji 105. rocznicy urodzin i 25. rocznicy śmierci Stefana Kisielewskiego „Kisiela”
 

O Stefanie Kisielewskim – Czesław Miłosz 

Kisielewski Stefan. Przed wojną nic nie zapowiadało jego późniejszej sławy Kisiela-felietonisty. Był młodym awangardowym kompozytorem i krytykiem muzycznym. Znałem go wtedy, ale raczej tylko towarzysko. Przyjaźń nasza zaczęła się za okupacji niemieckiej, od tamtego czasu był dla mnie "kochaną rudą małpą" Mówił. Że pisze, i poprosiłem go o maszynopis jego powieści. Najpierw maszynopisy skupował Zbigniew Mitzner za pieniądze krewnych, którzy dorobili się na czarnym rynku, i wtedy byłem jednym z jego autorów. Następnie skupował mój przyjaciel Władysław Ryńca i, przyszedłszy do niego, działałem jako jego agent – to wtedy Kisiel dał mi swoją powieść Sprzysiężenie. Zaskoczyła mnie, bo nie spodziewałem się po nim takich psychicznych zakręceń. Opisane postacie (Panufnik) dawało się odgadnąć. Lektura dwóch pierwszych części nieco uciążliwa, ale kulminująca w znakomitej części trzeciej o kampanii wojennej września 1939. Podpisaliśmy kontrakt. Ryńca właśnie kupił willę w Piastowie, tam przechowywała zakupione skrypty i powieść ocalała. Po wojnie założył, jak planował, firmę wydawniczą „Panteon” i w niej Sprzysiężenie wydał, ale wkrótce wykończono prywatne przedsiębiorstwa. „Skandaliczna” treść powieści mnie wcale nie raziła, choć kiedy Kisiel pisał do „Tygodnika Powszechnego”, robiono mu o tę treść awantury. Pomysł zresztą znakomity: bohater cierpiący na impotencję zostaje wyleczony przez wojnę, kładącą koniec całej normalności – i jego Polsce. Ileż symbolicznych znaczeń!

Z Kisielem spotykaliśmy się w stołówce literatów na Foksal tudzież piliśmy u mnie w domu przy alei Niepodległości. Chyba w lutym 1945 Kisiel po powstańczej epopei dotarł do nas do Krakowa.

Właśnie wtedy Jerzy Turowicz organizował swój „Tygodnik Powszechny” i poleciłem mu Kisiela jako dobre pióro. Tak zaczęła się jego wieloletnia kariera wesołka wywijającego kozły w swoich felietonach, żeby coś przemycić w jednym piśmie, częściowo choćby, niezależnym.

Nasza przyjaźń trwała lata i prowadziła do spotkań, które trudno mi nawet wyliczyć: Kopenhaga, Londyn, Paryż, San Francisco, Warszawa, plus rozmowy telefoniczne, tudzież moje pisanie o jego książkach. Z mojej namowy napisał powieść kryminalną Zbrodnia w Dzielnicy Północnej. Najwyższe moje pochwały zyskała jego powieść pod pseudonimem Teodora Klona Miałem jedno życie – Warszawa okupacyjna oglądana okiem człowieka w stanie permanentnie nietrzeźwym. Kto krył się pod pseudonimem Staliński, odgadywałem, ale te powieści polityczne niezbyt mnie brały: jakieś małe kraby w koszyku, szczepione w walce ze sobą.

Kłóciliśmy się z Kisielem dużo i często. Na przykład w tej fazie, kiedy miał ambicje polityczne i nawet zasiadał w sejmie. Najważniejsze z tego, co robił, były jego felietony w „Tygodniku”, bo tu przemawia zwykły zdrowy rozsądek, obrażony widokiem absurdu. Dla człowieka kochającego swój kraj – a Kisiel był patriotą – to, co działo się w Polsce po 1945 roku, przedstawiało się jako jedno wielkie niszczenie i marnotrawstwo. Nie mógł oczywiście sięgać głębiej niż szczegóły, za którymi kryła się prawda o małej satrapii, rządzonej z zewnątrz.

Chociaż dużo podróżował i czytał, nie myślę, żeby różnił się bardzo od tych emigrantów w ocenie Zachodu, co z mojej strony jest surową krytyką, bo oznacza, że zawsze pozostawał na zewnątrz życia krajów zachodnich, nie próbując wczuć się w ich specyficzne problemy.

Krytykuję go, ale i podziwiam. Jedyne pismo niezależnie między Elbą i Władywostokiem, a w nim „głos wolny, wolność ubezpieczający” smutnego Kisiela w błazeńskim stroju.

Był patriotą i, niby poeta Kniaźnin po rozbiorach, rozpaczał nad losem Polski oddanej w Jałcie pod władzę Moskwy. Krajem rządziły drobne partyjne kacyki z jej przyzwolenia, i obowiązywał ton lokajski, pochlebstw i pochwał wobec wszystkiego co rosyjskie. Kisiel nie miał żadne nadziei, podział Europy uważał za trwały, i pokpiwał z Księcia w Maisons-Laffitte, który utrzymywał, że wkrótce Imperium rozpadnie się od wewnątrz. Nowa Polska była jak Czechy po Białej Górze: straciła swoją poszlachecką inteligencję, przez emigrację, Katyń, Powstanie Warszawskie, kaźnie UB, i Kisiel zaliczał siebie do niedobitków, patrząc z trwogą na nowe pokolenia, które już nie pamiętały i dla których rzeczywistość PRL, dla niego najzupełniej absurdalna, wydawała się czymś normalnym.

W swych pesymistycznych prognozach Kisiel na szczęście się mylił, nie on jeden. Ale jego prawdomówność jest wspaniała i wypowiada opinie o Polsce i Polakach, na które nikt inny się nie odważył.

Sławek Adam WRÓBLEWSKI – studiował w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie: fortepian w klasie prof. dr Teresy Manasterskiej, kameralistykę fortepianową w klasie prof. Jerzego Marchwińskiego i dyrygenturę symfoniczno-operową w klasie prof. Stanisława Wisłockiego (dyplom z wyróżnieniem). Stypendysta Accademia Chigiana w Sienie i Akademii im. Gioacchino Rossiniego w Pesaro. Brał udział w kursach mistrzowskich prowadzonych przez Maestro Alberto Zeddę, współpracując przy realizacjach oper: „Tankred”, „Kopciuszek”, „Podróż do Reims”, „Jedwabna drabinka” i „Semiramida”.
Od sezonu artystycznego 1995/1996 współpracuje z Teatrem Wielkim – Operą Narodową w Warszawie, gdzie przygotował światową prapremierę opery „Pan Marimba” Marty Ptaszyńskiej (graną ponad sto dwadzieścia razy, nagranie studyjne zostało wydane przez firmę fonograficzną „CD Accord” – Universal Music Poland).
W swym dorobku ma wiele nagrań radiowych, telewizyjnych i archiwalnych, m. in. dla Polskiego Radia (m.in. IX Symfonię „Di Speranza” Andrzeja Panufnika, I Symfonię Zygmunta Noskowskiego, Koncert wiolonczelowy (solista T. Strahl) Jana Maklakiewicza z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia), Radia Suisse International (Kwintet fortepianowy Konstantego Regamey’a – pierwsze nagranie w historii fonografii), Radia Watykańskiego i RAI 3. W 2009 roku w wydawnictwie płytowym STERLING WORLD PREMIERE ukazało się jego nagranie I Symfonii Zygmunta Noskowskiego dokonane z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia.
Prowadzi aktywną działalność koncertową w kraju (m.in. filharmonie w Krakowie, Lublinie, Poznaniu, Rzeszowie, Kielcach, Kaliszu, Koszalinie, Olsztynie, Jeleniej Górze, Warszawie) i za granicą (Austria, Belgia, Egipt, Francja, Japonia, Niemcy, Szwajcaria, Tajwan, Tunezja, Wielka Brytania, Włochy).
Brał udział w wielu festiwalach: Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, „Forum Lutosławskiego” w Filharmonii Narodowej, Lubelskie Forum Muzyki Współczesnej im. W. Lutosławskiego, Śląskie Dni Muzyki Współczesnej w Katowicach, Festiwal Mozartowski w Warszawie, Festiwal Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu, „Muzyka w Starym Krakowie” i „Wratislavia Cantans” ( asystent Jerzego Semkowa przy wykonaniu II Symfonii Gustava Mahlera), „Concerti per l'Europa” w Palazzo Labia w Wenecji (koncert transmitowany bezpośrednio na cały świat przez stację telewizyjną RAI 3), festiwal „Pro Mundo Uno” - koncert w Castel Gandolfo przed Papieżem Janem Pawłem II.
Jest założycielem zespołu kameralnego Nowe Trio Warszawskie, razem z którym został laureatem konkursów: w Łodzi (1989 – nagroda specjalna "za szczególnie interesującą interpretację", w Mulhouse-Ilzach (1992) oraz w Osace (1993).
Prowadzi aktywną działalność pedagogiczną: w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie (klasa dyrygentury na Wydziale Edukacji Muzycznej) - kwietniu 2002 roku uzyskał stopień doktora, a w październiku tego roku otrzymał nominację na stanowisko adiunkta oraz w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych II Stopnia im. Fryderyka Chopina w Warszawie – nauczyciel dyplomowany. Jest ekspertem MEN d/s awansu zawodowego nauczycieli szkolnictwa artystycznego.
W czerwcu 2005 poprowadził koncert podczas „Festiwalu Prawykonań – Polska Muzyka Najnowsza” z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach. (m.in. prawykonanie z Jadwigą Kotnowską „Koncertu fletowego” Mikołaja Góreckiego).
Ma w swoim dorobku wiele prawykonań muzyki polskiej (utwory Romualda Twardowskiego, Marty Ptaszyńskiej, Mariana Borkowskiego, Edwarda Sielickiego, Piotra Mossa, Marka Sewena, Jerzego Derfla, Pawła Łukaszewskiego, Mikołaja Góreckiego).


  Maciej GRZYBOWSKI urodził się w Warszawie. Działalność artystyczną rozpoczął w 1990 roku. Występuje jako solista i kameralista. W swoim dorobku posiada nagrania fonograficzne, radiowe i telewizyjne.
W roku 2005 zadebiutował w USA dając recital w Nowym Jorku. W 2007 w ramach międzynarodowego festiwalu Sacrum Profanum podczas jednego wieczoru wykonał komplet Sonat fortepianowych Charlesa Ivesa. Rok później debiutował w Wielkiej Brytanii na festiwalu Sounds New w Canterbury, a także wystąpił w warszawskim Festiwalu Chopin i jego Europa (obok takich gwiazd jak: Martha Argerich, Ivo Pogorelich czy Grigorij Sokołow), grając II Koncert fortepianowy Andrzeja Czajkowskiego.
W roku 2009 miał miejsce jego debiut londyński w St. John’s Smith Square, gdzie artysta zaprezentował I Koncert fortepianowy Dymitra Szostakowicza. W czerwcu tegoż roku wystąpił w Łodzi na festiwalu mistrzowskich recitali Piotr Anderszewski i przyjaciele. W 2012 odbył dwie trasy koncertowe po USA i Kanadzie. W roku kolejnym parokrotnie wykonał w Polsce i za granicą Koncert fortepianowy Witolda Lutosławskiego, a w Bregencji wraz z orkiestrą Wiener Symphoniker pod batutą Paula Daniela – II Koncert fortepianowy op. 4 Andrzeja Czajkowskiego. W 2014 roku odbył trzecie tournée po USA (Lindsborg, Seattle, Sarasota).
Maciej Grzybowski czterokrotnie nominowany był do nagrody Paszporty Polityki. Nagrał dwie płyty (Universal; EMI Classics) nominowane do nagrody Fryderyk: Dialog (Bach, Berg, Mykietyn, Schönberg i Szymański) oraz Paweł Szymański – Works for Piano.
W roku 2015 artysta wystąpi w londyńskiej Wigmore Hall, w Oxfordzie, na festiwalu w Dartington oraz weźmie udział w kolejnej edycji festiwalu Chopin i jego Europa.

"Jest największym pianistą, jakiego w życiu słyszałem. Jego Scarlatti jest nieziemski, inny od wszystkich innych wykonań, jakie w życiu słyszałem. Jest fenomenem, cudem, ideałem, geniuszem wyjątkowym. Jego Debussy i Ravel są zupełnie unikatowi."
Walter Arlen (Los Angeles Times)

Współpraca: