Polish
English
KALENDARZ
zwiń hide calendar
pokaż cały miesiąc
MENU
KASA BILETOWA

telefon:

506 625 430

czynna


7.01 – 10–14, 15–19, 8.01 - 11:30–15:30, 17–18, 9.01 - 9:30–13:30, 17–18

 REZERWACJA

tel/fax:

od poniedziałku do piątku w godzinach 9 - 16, tel. 504 856 500, 12 619 87 22

e-mail:

KALENDARIUM

MUSICA-ARS AMANDA

2019-12-13, Piątek
18:00

miejsce: Muzeum Lotnictwa Polskiego, al. Jana Pawła II 39
cena biletów:
40 zł
35 zł
Zarezerwuj bilet
fot. Alicja Książek
powiększ

wykonawcy:

Z HISTORII MUZYKI
Wiwat Moniuszko!

Zakończenie Roku Moniuszkowskiego


Orkiestra i Chór Filharmonii Krakowskiej
Katarzyna Tomala-Jedynak – dyrygent
Bernarda Grembowiec – sopran
Piotr Kalina  - tenor
Eryk Lasota – baryton
Wojciech Tabiś – bas
Teresa Majka-Pacanek – chórmistrz



repertuar:

Stanisław Moniuszko:
Uwertura do opery Verbum nobile
Tańce góralskie z opery Halka
Tańce cygańskie z opery Jawnuta
Mazur z baletu Monte Christo
Polonez koncertowy A-dur
Polonez z opery Halka
Gdybym rannym słonkiem - aria z opery Halka
Nie masz niewiast
– prolog z opery Straszny dwór
Aria Skołuby z opery Straszny dwór
Mazur z opery Straszny dwór


miejsca nienumerowane
 

„[…] to, co jest narodowe, krajowe, miejscowe, co jest echem dziecinnych naszych przypomnień, nigdy mieszkańcom ziemi, na której się urodzili i wzrośli, podobać się nie przestanie.”
(Stanisław Moniuszko)
 

Stanisław Moniuszko, którego 200-lecie urodzin obchodzimy w tym roku, uznawany jest za ojca polskiej opery narodowej. Nie oznacza to bynajmniej, że był on pierwszym kompozytorem, który tworzył dzieła sceniczne po polsku i o rodzimej tematyce. Znajdziemy je chociażby w dorobku o pokolenie starszych Józefa Elsnera czy Karola Kurpińskiego. Ich opery powstawały jednak jeszcze przed Powstaniem Listopadowym (1830), po czym w polskiej twórczości operowej (również z powodów politycznych) nastąpił zastój, który przerwał dopiero Stanisław Moniuszko. Choć dzieła sceniczne (operetki, sielanki, wodewile) tworzył od lat 40., to jego największa popularność i sława jako kompozytora operowego przypadły na koniec lat 50. i lata 60 XIX wieku, czyli na czas wzmożonych nastrojów niepodległościowych, mających kulminację podczas Powstania Styczniowego (1863-1864).

Punktem przełomowym w życiu kompozytora była premiera opery Halka na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie w 1858. Do tego czasu kariera Moniuszki rozwijała się przede wszystkim na Kresach Wschodnich skąd pochodził. Głównymi ośrodkami, w których działał były Wilno i Mińsk, leżący niedaleko jego rodzinnego miasta, Ubiela. Jednak życie muzyczne tych miast pozostawiało wiele do życzenia dla ambitnego twórcy. Prędzej niż Warszawa docenił go Petersburg, gdzie poznał i zdobył uznanie wiodących ówczesnych kompozytorów rosyjskich – Glinki, Musorgskiego i Dargomyżskiego. Serca Warszawian podbiła dopiero opowieść o Halce, biednej góralce uwiedzionej przez młodego szlachcica. Powstałą 10 lat wcześniej 2-aktową operę pod tym właśnie tytułem, kompozytor rozbudował z myślą o wielkiej scenie do aktów czterech. Publiczność szalała, a dyrekcja teatru powierzyła Moniuszce funkcję dyrygenta oper polskich. Na warszawskiej scenie miały następnie swoje premiery kolejne opery kompozytora: Flis, Hrabina, Jawnuta, Verbum nobile, Straszny dwór i Paria.

Moniuszko pisał jednak nie tylko opery. Bardzo ważnym gatunkiem była dla kompozytora pieśń. Stworzył ich ponad 270, z czego większość zawarł w 12 tomach Śpiewników domowych. Zafascynowany niemiecką pieśnią romantyczną, za cel obrał sobie zbudowanie rodzimego repertuaru. Wśród tekstów, po które sięgał znajdziemy poezje największych ówczesnych twórców – Mickiewicza, Krasińskiego, Syrokomli czy Lenartowicza.

Licznie reprezentowane są też w dorobku Moniuszki utwory wokalno-instrumentalne, takie jak kantaty (m.in. Widma do słów z drugiej części Dziadów Mickiewicza) oraz różne formy  muzyki religijnej  (msze, Litanie ostrobramskie). Kompozytor zostawił po sobie też szereg utworów orkiestrowych, spośród których wyróżniają się uwertura koncertowa Bajka i Polonez koncertowy A-dur, a także kilkadziesiąt miniatur fortepianowych, w dużej mierze tańców salonowych.


 

Mit wieszcza
W twórczości Stanisława Moniuszki znajdziemy wiele utworów o charakterze czy tematyce polskiej. Kompozytor był niewątpliwie patriotą, ale nie w sensie wielkiego myśliciela i buntownika jak Mickiewicz czy Słowacki, obok których często się go stawia, nazywając wręcz jednym w wieszczów narodowych. Jego miłość do własnego narodu była prosta, intuicyjna, hołdował on raczej ideałom oświeceniowym niż romantycznym. W swoich „polskich” dziełach dawał wyraz szacunku dla tradycji szlacheckiej (Straszny dwór, Verbum nobile, Hrabina), ale też uwiecznił wiele postaci z prostego ludu (przede wszystkim w Halce), zwracając uwagę na potrzebę sprawiedliwości i solidarności społecznej.
W gruncie rzeczy jednak Moniuszko padł ofiarą swoich własnych „narodowych” dzieł, które od samego początku wykorzystywano w pewnym sensie propagandowo. Jeszcze za życia zrobiono z Moniuszki pomnik, zamknięto szczelnie w  opakowaniu z podpisem „kompozytor narodowy”. Miał pisać „ku pokrzepieniu serc”, bez zbędnych komplikacji, po polsku i dla szerokiego odbiorcy. Nie wahali się przypominać mu o tym krytycy, wysuwający zarzuty zarówno co do tematyki jego utworów (np. Parii), jak i samej warstwy muzycznej (pieśni ze Śpiewników domowych miały nadawać się przede wszystkim do amatorskiego muzykowania). Dzieło i postać Stanisława Moniuszki stały się symbolem polskości wykorzystywanym z powodzeniem i po odzyskaniu niepodległości po zaborach i w czasach późniejszych, w PRLu.
Niestety, przez tę mitologizację i bezmyślne powtarzanie, że „wielkim kompozytorem był”, zgubiliśmy gdzieś po drodze prawdziwego Moniuszkę. Dzisiaj, w roku 200-lecia jego urodzin, jesteśmy dopiero u progu poznawania jego prawdziwego oblicza – przygotowywane są wydania źródłowo-krytyczne wielu jego dzieł pozostających dotąd w rękopisach, powstają też nowe, rzetelne, naukowe opracowania jego twórczości. Być może za jakiś czas będziemy w stanie spojrzeć na Moniuszkę na nowo, już nie przez pryzmat mitu kompozytora narodowego. Zobaczymy w nim wtedy dobrze wykształconego przedstawiciela swojego pokolenia, nawiązującego do stylów i kierunków muzyki europejskiej, nie geniusza, ale bardzo zdolnego twórcę o ogromnej inwencji melodycznej.

 

Barbara Kalicińska
 


Katarzyna TOMALA-JEDYNAK – ukończyła klasę dyrygentury symfoniczno-operowej Mieczysława Gawrońskiego w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu (2013). Swoje umiejętności dyrygenckie doskonaliła podczas kursów mistrzowskich prowadzonych przez mistrzów batuty, W czasie kursów u Tadeusza Strugały znalazła się dwukrotnie w gronie wyróżnionych uczestników (Wrocław 2011, Kraków 2012). W 2013 została półfinalistką konkursu Jeunesses Musicales International Conducting Competition w Bukareszcie. W tym samym roku w drodze konkursu została zaproszona przez Baltic Youth Philharmonic do wzięcia udziału w warsztatach oraz przygotowaniach jednego z koncertów Usedom Music Festival w charakterze asystenta Kristjana Järvi.
Od 2014 pracowala jako asystent u boku słynnych dyrygentów, m.in. Christiana Vasqueza, Diego Navarro,  Gabriela Chmury i Jacka Kaspszyka. Jako drugi dyrygent brała udział w przygotowaniu koncertu inaugurującego XVIII Międzynarodowy Festiwal Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu, gdzie pod kierownictwem światowej sławy śpiewaka i dyrygenta Jose Cury wykonano II Symfonię „Zmartwychwstanie” Gustawa Mahlera.
W 2016 poprowadziła koncert finałowy XVI Międzynarodowego Konkursu Gitarowego im. Jana Edmunda Jurkowskiego. Podczas 7., 8. i 9. edycji Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie miała możliwość współpracować z czołowymi kompozytorami tego gatunku takimi jak Hans Zimmer, Elliot Goldenthal, Dario Marianelli, Patrick Doyle, Trevor Morris, Daniel Licht, Jeff Beal, Ramin Djawadi, Jocelyn Pook, Harry Gregson-Williams oraz Heitor Pereira.
W 2015 rozpoczęła stałą współpracę z Teatrem Wielkim w Poznaniu. Dzięki udziałowi w zainicjowanym przez Instytut Muzyki i Tańca programie „Dyrygent – rezydent” pełni funkcję dyrygenta - rezydenta Orkiestry Akademii Beethovenowskiej. W 2017 roku znalazła się w gronie sześciu stypendystów z całego świata programu Dartington International Summer School. W 2018 roku otrzymała nominację do XII Teatralnych Nagród Muzycznych im. Jana Kiepury w kategorii Najlepszy Dyrygent.
Katarzyna Tomala regularnie dyryguje regularnie większością orkiestr polskich, jak też wieloma zespołami zagranicznymi.
 



Wersja do druku
Tworzenie stron - Fabryka Stron Internetowych Sp. z o.o. CMS - FSite

© Filharmonia Krakowska 2010

Przez dalsze aktywne korzystanie z naszego Serwisu (scrollowanie, zamknięcie komunikatu, kliknięcie na elementy na stronie poza komunikatem) bez zmian ustawień w zakresie prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez Filharmonię Krakowską im. Karola Szymanowskiego do celów marketingowych, w szczególności na potrzeby wyświetlania reklam dopasowanych do Twoich zainteresowań i preferencji w serwisach Filharmonii Krakowskiej i w Internecie. Pamiętaj, że wyrażenie zgody jest dobrowolne, a wyrażoną zgodę możesz w każdej chwili cofnąć. dowiedz się więcej. Chcemy, aby korzystanie z naszego Serwisu było dla Ciebie komfortowe. W tym celu staramy się dopasować dostępne w Serwisie treści do Twoich zainteresowań i preferencji. Jest to możliwe dzięki przechowywaniu w Twojej przeglądarce plików cookies i im podobnych technologii. Informujemy, że poprzez dalsze korzystanie z tego Serwisu, bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki, wyrażasz zgodę na zapisywanie plików cookies i im podobnych technologii w Twoim urządzeniu końcowym oraz na korzystanie z informacji w nich zapisanych. Ustawienia w zakresie cookie możesz zawsze zmienić.Akceptuję