telefon:
506 625 430
czynna
7.01 – 10–14, 15–19, 8.01 - 11:30–15:30, 17–18, 9.01 - 9:30–13:30, 17–18
tel/fax:
od poniedziałku do piątku w godzinach 9 - 16, tel. 504 856 500, 12 619 87 22
e-mail:
KONCERT KAMERALNY
powiększ
wykonawcy:
SZYMANOWSKI / POLSKA / ŚWIAT
Joanna Domańska – fortepian
Magdalena Lisak – fortepian
repertuar:
Karol Szymanowski
– Wariacje na polski temat ludowy h-moll op. 10
– Fantazja C-dur op. 14
– Harnasie op. 55 (transkrypcja na dwa fortepiany - J. Domańska, prawykonanie)
O Harnasiach Jan Lechoń pisał: „To arcydzieło polskości mocnej, godnej, biorącej z ludu, ale nie schlebiającej prostactwu, podnoszącej tę ludowość do wielkiej sztuki tak właśnie, jak czynił Chopin“. Sam kompozytor oceniał znaczenie swego dzieła dla muzyki polskiej jako „granitowy słup, którego nie można obalić". Jest to jedyna kompozycja, w której Karol Szymanowski zawarł dosłowne cytaty z góralskiego folkloru.
Balet zamówiony został przez Emila Młynarskiego z zamiarem wystawienia w Operze Warszawskiej. Prapremiera miała jednak miejsce w Národni Divadlo w Pradze w1935, a jego kolejne wystawienie na deskach Opery Paryskiej w 1936 było bez wątpienia największym za życia triumfem Szymanowskiego.
Libretto Harnasiów, w tworzeniu którego brali udział Jarosław Iwaszkiewicz, Mieczysław Rytard i Helena Rojówna nigdy nie powstało; nad scenariuszem pracował też później Leon Schiller. Jedyny oryginalny scenariusz pióra kompozytora sporządzony został w 1936 roku na użytek premiery w Paryżu i bez wątpienia Szymanowski powinien być uznawany za wyłącznego autora całości utworu.
W oryginale Harnasie przeznaczone są na tenor solo, chór mieszany i orkiestrę. Zadania stworzenia wyciągu fortepianowego na prośbę kompozytora podejmowali się: Jan Maklakiewicz (wyciąg I Obrazu), Grzegorz Fitelberg (repetytor – wyciąg uproszczony do prób teatralnych) i Grażyna Bacewicz (wyciąg na 4 ręce).
Transkrypcja autorstwa Joanny Domańskiej jest kolejną próbą przeniesienia bogactwa partytury Szymanowskiego na 2 fortepiany. Układ ten pozwolił na uzupełnienie partii różnych grup instrumentów niemożliwych do uwzględnienia w układzie na 4 ręce, a przez to pominiętych lub podanych fragmentarycznie. Transkrypcja zawiera pełny tekst partytury, przywracając fragmenty pominięte w wyciągu Bacewicz. Na ich opuszczanie kompozytor wyrażał zgodę, podobnie zresztą jak i na inne zmiany, co spowodowane było ciągle zmieniającą się koncepcją scenariusza – balet powstawał w latach 1923–1931.
Joanna Domańska
Joanna DOMAŃSKA – Studiowała w klasie Jana Hoffmana w Akademii Muzycznej w Krakowie i Andrzeja Jasińskiego w Akademii Muzycznej w Katowicach. Umiejętności doskonaliła jako stypendystka Rządu Francuskiego pod kierunkiem Livii Rév w Paryżu (1986–1987). Laureatka międzynarodowych konkursów pianistycznych: im. M. Long i J. Thibaud w Paryżu (1981), im. A. Casagrande w Terni we Włoszech (1982) oraz Estrady Młodych Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku (1982).
Jako solistka koncertowała w krajach Europy, Korei Płd., Japonii, Maroko oraz krajach byłego ZSRR. Była zapraszana do udziału w międzynarodowych festiwalach muzycznych, m.in.: Festival dei Due Mondi w Spoleto, Festa Musica Pro w Asyżu, Maggio Musicale Florentino we Florencji, Chopinfestival w Gandawie, Festival de Radio France et de Montpellier, Warszawska Jesień, Festiwal Chopinowski w Dusznikach, Festiwal Pianistyki Polskiej w Słupsku.
Wybitna interpretatorka dzieł Karola Szymanowskiego: 3 płyty CD poświęcone jego twórczości zostały docenione nominacjami do nagrody Fryderyk (1996, 2007, 2008) oraz Pizzicato Supersonic Award (2008). „Joanna Domanska w wielkim stylu interpretuje dzieła Karola Szymanowskiego utrwalone na płytach wydanych przez DUX” – tak brytyjski magazyn „Gramophone” zrecenzował te nagrania. Jako członek Trio Śląskiego nagrała nominowaną do nagrody Fryderyk płytę Polish chamber music for wind instruments (2011) oraz Carl Reinecke – chamber music for clarinet, horn and piano (2016). Z zespołem tym dokonała również prawykonań utworów Mikołaja Góreckiego, Sławomira Czarneckiego, Macieja Małeckiego, Oscara Pradosa, Marcela Chyrzyńskiego.
Współpracuje z japońskim wydawnictwem IMC Music Publisher jako redaktor wydawnictwa Selected Polish pieces for little pianists (3 zeszyty: 2012, 2015, 2019).
W latach 2011–2017 była prezesem Towarzystwa Muzycznego im. Karola Szymanowskiego. Jest inicjatorem Międzynarodowych Konkursów Muzycznych im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Za całokształt działań związanych z propagowaniem twórczości Karola Szymanowskiego odznaczona srebrnym medalem Gloria Artis.
Prowadzi klasę fortepianu w Akademii Muzycznej w Katowicach, jest jurorem ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów pianistycznych (Jesenik, Brno, Bratysława, Rabat, Tokio), wykłada na kursach mistrzowskich (Korea Płd., Japonia, Słowacja, Niemcy, Czechy, Ukraina).
Fot. S. Mitsuta
Magdalena LISAK – urodzona w Katowicach pianistka pielęgnuje rodzinne tradycje muzyczne. W 1994 roku ukończyła z wyróżnieniem klasę fortepianu profesora Andrzeja Jasińskiego w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Jednym z jej najcenniejszych doświadczeń były studia w Musik-Akademie w Bazylei w latach 1996-1998 pod kierunkiem Krystiana Zimermana. Zdobyta na XIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie w 1995 roku VI nagroda otworzyła pianistce drzwi do prestiżowych sal koncertowych, jak Hitomi Memorial Hall w Tokio, Stadt–Casino w Bazylei, Rudolfinum w Pradze czy Filharmonii Narodowej w Warszawie. Uczestniczyła także w festiwalach chopinowskich w Dusznikach-Zdroju, Nohant-La Châtre, Mariańskich Łaźniach, Gandawie, Genewie oraz Festiwalu „Chopin i jego Europa” w Warszawie. Występuje regularnie z recitalami, wykonuje koncerty z orkiestrami i zespołami kameralnymi w Polsce i większości krajów europejskich, a także USA, Kanadzie, Japonii, Chinach i Brazylii. Dokonała prawykonań w ramach festiwali: Śląskie Dni Muzyki Współczesnej w Katowicach, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Laboratorium w Warszawie i Białymstoku oraz Festiwalu Warszawska Jesień. Występowała w charakterze solistki z takimi dyrygentami jak: Kazimierz Kord, Tadeusz Strugała, Tomasz Bugaj, Mirosław Jacek Błaszczyk, Jerzy Salwarowski, Massimiliano Caldi, Agnieszka Duczmal, Jacques Mercier, Reinbert de Leeuw. Na zaproszenie Narodowego Instytutu im. F. Chopina podjęła się wykonania i rejestracji utworów F. Chopina na instrumencie historycznym Erard na płycie CD w serii The Real Chopin. Jej interpretacje zostały utrwalone także na płytach CD dla firmy DUX, Polskiego Radia oraz CD Accord. Realizuje projekty artystyczne pod egidą Śląskiego Towarzystwa Muzycznego, którego jest założycielką i prezesem. Jest Profesorem w katedrze fortepianu katowickiej Akademii Muzycznej.
Fot. K. Sordyl
Po Chopinie to właśnie Szymanowski wyznaczał drogę dla muzyki fortepianowej. A zaczął ją od nowego odczytania Chopinowskiego dziedzictwa.
W szaleństwie wariacji jest metoda
Wśród wielu ćwiczeń na biegłość kompozytorsko-warsztatową poczesne miejsce zajęło pisanie wariacji. I takież napisał Karol Szymanowski dla Zygmunta Noskowskiego, u którego pobierał lekcje kompozycji. Za temat obrał melodię zaczerpniętą ze zbioru melodii tatrzańskich, wydanych przez Jana Kleczyńskiego w roku 1888. To pieśń Powidzze mi, powidz, która zwieńczy – na modłę liryczną – późniejsze Harnasie. W dziesięciu zróżnicowanych Wariacjach na polski temat ludowy h-moll op. 10 (ukończonych w roku 1904) ujawniają się wzorce przede wszystkich romantyczne, rodem z muzyki Roberta Schumanna (bogata faktura) czy Johannesa Brahmsa (liryzm o ciemnym kolorycie).
Romantyczność
Fantazja C-dur op. 14 z roku 1905 stała się zapowiedzią zmian, które dokonały się w języku muzycznym Szymanowskiego. Na jej rękopisie kompozytor postawił słowo Grablied, oznaczające „pieśń nad grobem”. Utwór można potraktować w kategoriach apogeum wirtuozerii pianistyki romantycznej. W formie Szymanowski twórczo wykorzystał model jednoczęściowego Lisztowskiego poematu symfonicznego, zestrajając w porządek wyższego rzędu trzy ogniwa. Język dźwiękowy Fantazji przynosi śmiałe dysonanse, gęstą fakturę akordową, duży wolumen brzmienia i dramatyczną ekspresję o rysach ekspresjonistycznych.
Podhalańskie barbaryzmy i liryka
Muzyka baletu Harnasie („historii zakopiańskiej”) zawiera cytaty z góralskiego folkloru, podane zarówno wprost – na czele ze słynną nutą Sabałową i w Murowanej piwnicy, jak i przetworzone przez wyobraźnię kompozytora. Wpisuje się stylistycznie w nurt witalizmu, pozytywnej energii dźwięków: jest apoteozą radosnego ruchu-rytmu. W szkicach partytury widnieją inskrypcje kompozytora: „Ruch! Rytm!” – tak rozumiał esencję kultury muzycznej Podhala. Balet rodził się w latach 1923-1931; jego prapremiera odbyła się w Národni Divadlo w Pradze w roku 1935. Transkrypcja autorstwa Joanny Domańskiej jest próbą przeniesienia bogactwa partytury Szymanowskiego na dwa fortepiany.
Małgorzata Janicka-Słysz
Wersja do druku
© Filharmonia Krakowska 2010